TikToker Quảng Cáo Sai Sự Thật: Lừa Đảo Niềm Tin

Những ngày gần đây, làng giải trí Việt Nam không khỏi xôn xao trước làn sóng quảng bá tràn lan, thậm chí có dấu hiệu lừa đảo, được thực hiện bởi chính những TikToker có sức ảnh hưởng lớn. Từ các sự kiện “ma” hứa hẹn cơ hội đổi đời, đến những sản phẩm “thần thánh” thổi phồng công dụng, giới trẻ Việt đang dần mất niềm tin vào những “người nổi tiếng” trên mạng xã hội. Câu chuyện “TikToker tham gia quảng bá dịch vụ du lịch ‘chui’ ở bán đảo Sơn Trà” mới đây chỉ là một giọt nước tràn ly, phơi bày thực trạng nhức nhối về đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội của những người làm nội dung trên nền tảng này.

“Chiêu Trò” Lừa Đảo Hoành Hành: TikToker “Tiếp Tay” Hay “Vô Tình”?

Sự việc tại bán đảo Sơn Trà, Đà Nẵng, khi một TikToker có tích xanh (kênh “Tuấn đi đâu” với hơn 291.000 lượt theo dõi) quảng bá dịch vụ câu mực đêm không phép, đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng quảng cáo vô tội vạ trên mạng xã hội. Đoạn clip không chỉ ghi lại trải nghiệm cá nhân mà còn công khai giá tiền, thời gian hoạt động và thông tin liên hệ của đơn vị cung cấp dịch vụ, kèm theo lời kêu gọi hấp dẫn: “Tuổi trẻ mình nên thử một lần trong đời để có kỷ niệm nha mọi người”.

Tuy nhiên, đây không phải là trường hợp hiếm hoi. Showbiz Việt thời gian qua chứng kiến không ít vụ việc tương tự. Chắc hẳn nhiều người còn nhớ vụ việc “thầy” Ba L. lăng xê các loại thực phẩm chức năng “thần thánh” chữa bách bệnh, thu hút hàng triệu lượt xem và gây ra làn sóng phẫn nộ trong dư luận. Hay như vụ việc một số TikToker quảng cáo cho các sàn giao dịch “ảo” với lời hứa hẹn lợi nhuận khủng, khiến nhiều người trắng tay. Theo thống kê từ Bộ Thông tin và Truyền thông, chỉ trong năm 2023, đã có hơn 500 trường hợp vi phạm liên quan đến quảng cáo sai sự thật trên mạng xã hội, trong đó, TikTok chiếm tỉ lệ đáng báo động.

Liệu những TikToker này “vô tình” tiếp tay cho các chiêu trò lừa đảo, hay cố tình “nhắm mắt làm ngơ” vì lợi nhuận? Đây là câu hỏi nhức nhối mà dư luận đặt ra. Luật sư Nguyễn Anh Tuấn (Đoàn Luật sư TP Đà Nẵng) nhận định, hành vi quảng bá của TikToker trong vụ việc ở Sơn Trà có dấu hiệu vi phạm Luật Quảng cáo 2012, với mức phạt có thể lên tới 80 triệu đồng, đồng thời buộc tháo gỡ clip và cải chính thông tin. Tuy nhiên, mức phạt này dường như chưa đủ sức răn đe, khi so sánh với lợi nhuận khổng lồ mà các TikToker có thể kiếm được từ việc quảng cáo.

So Sánh Với Thế Giới: Bài Học Từ Scandal Của Các Influencer Nổi Tiếng

Trên thế giới, nhiều influencer nổi tiếng cũng từng vướng vào các scandal tương tự. Điển hình là trường hợp của Logan Paul, một YouTuber đình đám của Mỹ, bị chỉ trích nặng nề vì đăng tải video quay cảnh một thi thể tại khu rừng Aokigahara (Nhật Bản), nơi được mệnh danh là “khu rừng tự sát”. Hay như Kim Kardashian, “nữ hoàng mạng xã hội”, cũng từng bị Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) phạt vì quảng cáo tiền điện tử mà không tiết lộ đây là quảng cáo trả tiền.

Những vụ việc này cho thấy, dù ở Việt Nam hay trên thế giới, trách nhiệm của những người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội là vô cùng lớn. Họ không chỉ là những người tạo ra nội dung giải trí, mà còn là những “người dẫn đường” cho cộng đồng mạng, đặc biệt là giới trẻ. Việc lạm dụng sức ảnh hưởng để quảng bá cho các sản phẩm, dịch vụ không rõ nguồn gốc, chất lượng, không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức, lối sống của giới trẻ.

Việc TikToker tham gia quảng bá cho các dịch vụ “chui”, sản phẩm kém chất lượng, không chỉ gây ra bức xúc trong dư luận mà còn làm xói mòn niềm tin của khán giả. Theo một khảo sát gần đây của Trung tâm Nghiên cứu Truyền thông và Phát triển Xã hội (CMDS), có tới 70% người dùng mạng xã hội cảm thấy “mất niềm tin” vào các quảng cáo do influencer thực hiện. Nhiều người cho rằng, các TikToker đang quá chú trọng đến lợi nhuận mà bỏ qua đạo đức nghề nghiệp, trách nhiệm xã hội.

“Mình từng rất tin tưởng những review của một TikToker nổi tiếng về mỹ phẩm, nhưng sau khi mua về dùng thử thì thấy chất lượng rất tệ. Từ đó, mình không còn tin vào bất kỳ quảng cáo nào trên TikTok nữa”, chị Lan Anh (25 tuổi, Hà Nội) chia sẻ.

“Hiệu ứng ngược” này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của các TikToker mà còn gây ra thiệt hại lớn cho các nhãn hàng, doanh nghiệp chân chính. Một nghiên cứu của Nielsen cho thấy, 92% người tiêu dùng tin tưởng vào các khuyến nghị từ bạn bè, gia đình hơn là quảng cáo truyền thống. Tuy nhiên, nếu các influencer liên tục “dội bom” người tiêu dùng bằng những quảng cáo sai sự thật, họ sẽ mất dần sự tin tưởng và quay lưng lại với cả những sản phẩm, dịch vụ được quảng cáo.

Showbiz Việt Cần Làm Gì Để “Lấy Lại Niềm Tin”?

Để “lấy lại niềm tin” của khán giả, showbiz Việt cần có những hành động quyết liệt hơn nữa.

1. Nâng cao nhận thức và đạo đức nghề nghiệp cho TikToker: Các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức xã hội cần tăng cường tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo về đạo đức nghề nghiệp, trách nhiệm xã hội cho những người làm nội dung trên mạng xã hội. Cần nhấn mạnh rằng, sức ảnh hưởng đi kèm với trách nhiệm, và việc quảng bá cho các sản phẩm, dịch vụ không rõ nguồn gốc, chất lượng là hành vi vi phạm pháp luật và trái với đạo đức nghề nghiệp.
2. Tăng cường kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm: Các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, giám sát các hoạt động quảng cáo trên mạng xã hội, đặc biệt là trên TikTok. Khi phát hiện các hành vi vi phạm, cần xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật, đồng thời công khai thông tin để răn đe và cảnh báo cho cộng đồng.
3. Khuyến khích người tiêu dùng thông thái: Cần khuyến khích người tiêu dùng nâng cao ý thức cảnh giác, tìm hiểu kỹ thông tin về sản phẩm, dịch vụ trước khi quyết định mua hàng. Đồng thời, cần tạo điều kiện để người tiêu dùng phản ánh, tố cáo các hành vi quảng cáo sai sự thật, lừa đảo trên mạng xã hội.
4. Xây dựng một bộ quy tắc ứng xử cho Influencer: Một bộ quy tắc ứng xử rõ ràng và được công khai sẽ giúp các influencer hiểu rõ hơn về trách nhiệm của mình, đồng thời tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh, minh bạch trong lĩnh vực quảng cáo trên mạng xã hội.

Việc TikToker tham gia quảng bá cho các dịch vụ “chui”, sản phẩm kém chất lượng là một vấn đề nhức nhối, đòi hỏi sự vào cuộc của cả cộng đồng. Để showbiz Việt phát triển bền vững, cần xây dựng một môi trường quảng bá liêm chính, minh bạch, dựa trên sự tin tưởng và tôn trọng lẫn nhau giữa người nổi tiếng, nhãn hàng và người tiêu dùng. Chỉ khi đó, mạng xã hội mới thực sự trở thành một công cụ hữu ích, mang lại giá trị thực cho cuộc sống, thay vì trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho những chiêu trò lừa đảo.